Η μανταρινιά κατάγεται από την ανατολική Ασία (Κίνα, Ινδονησία κ.α.), όπου και καλλιεργούνταν αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν φτάσει στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, οι πρώτες αναφορές ανάγονται στο 1829, οπότε αναφέρεται πως την έφερε στον Πόρο ο Ρώσος ναύαρχος Χέιδεν.

Σήμερα η καλλιέργειά της στην Ελλάδα καλύπτει έκταση περίπου 57.000 στρεμμάτων. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Αργολίδα και ακολουθούν Άρτα, Λακωνία, Χανιά, Κορινθία, Θεσπρωτία, Αιτωλοακαρνανία, Μεσσηνία κ.λπ. Στην αγορά βρίσκει κανείς από τον Οκτώβριο έως και τον Απρίλιο πολλές ποικιλίες και υβρίδια Η μανταρινιά Citrus reticulata, Κιτρέα η δικτυωτή, μοιάζει πολύ με το πορτοκάλι. Το σχήμα του δεν είναι σφαιρικό αλλά ελλειψοειδές.

Το δέντρο είναι ανθεκτικό στην ξηρασία από ότι ο καρπός. Το δέντρο είναι αειθαλές, ευαίσθητο και εύκολα καταστρέφεται από το κρύο. Φύεται σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα.

Ποικιλίες

Οι κυριότερες είναι οι εξής:

• Το κοινό μεσογειακό μανταρίνι (Citrus deliciosa), με καρπούς που ωριμάζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο. Διακρίνεται για τον λεπτό φλοιό κιτρινοπράσινου χρώματος, με σάρκα χυμώδη, πολύ αρωματική και γλυκιά, που όμως έχει πολλούς σπόρους (σπέρματα). Κάποτε ήταν η μόνη που καλλιεργούνταν στη χώρα μας, αλλά σήμερα εκτοπίζεται συνεχώς από τις άσπερμες ποικιλίες. Πλέον συναντάται κυρίως στη Χίο, την Κάλυμνο και την Κρήτη.
• Οι κλημεντίνες (Citrus reticulata) Αλγερίου, Ισραήλ, Πόρου, Ρόδου κ.λπ. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους με σφαιρικό, πεπλατυσμένο σχήμα. Η επιδερμίδα τους είναι λεπτή, πορτοκαλοκόκκινη, που χαλαρώνει κατά την ωρίμαση, ενώ η σάρκα τους είναι αρωματική, γλυκιά και άσπερμη ή ολιγόσπερμη. Με πορτοκαλί καρπούς, που ωριμάζουν από Οκτώβριο μέχρι Ιανουάριο, είναι η πλέον διαδεδομένη ποικιλία στην Ελλάδα.
  
  
  
  
• Τα σατσούμα (Citrus unshiu), τα οποία στην Ελλάδα καλλιεργούνται σε περιορισμένες εκτάσεις. Με καταγωγή από την Ιαπωνία, η ποικιλία αυτή έχει μικρούς έως μεγάλους σφαιρικούς καρπούς, πεπλατυσμένους, άσπερμους, αρκετά γλυκούς και ελαφρώς υπόξινους. Ο φλοιός τους είναι λεπτός, πορτοκαλί χρώματος, ο οποίος χαλαρώνει κατά την ωρίμαση. Ωριμάζουν από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο.
• Τα Ενκορ (Εncore), μια όψιμη ποικιλία που ωριμάζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός τους είναι μεσαίου μεγέθους και η επιδερμίδα τους πορτοκαλοκίτρινη. Η σάρκα τους είναι πλούσια σε χυμό, γευστική, αλλά με πολλά σπόρια.
• Τελευταία, αλλά εξίσου σημαντική είναι η Ορτανικ (Citrus reticulata). Μια μεσοπρώιμη ποικιλία, με πολλά σπέρματα, που ωριμάζει από τον Ιανουάριο μέχρι το Φεβρουάριο. Ο καρπός της είναι μεγάλος και πλακέ. Έχει σάρκα ζουμερή, γευστική και αρκετά αρωματική.

ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΚΛΗΜΕΝΤΙΝΕΣ

Πολλοί τύποι κλημεντινών ωριμάζουν από τέλη Σεπτεμβρίου μέχρι Φεβρουάριο. Καρποί χωρίς σπέρματα.

Τύποι: Κλημεντίνη, κλημεντίνη Πόρου, SRA-63, SRA-70, SRA-74, SRA-86, Μαρισόλ, Ορονούλες, Καφίν, Σπινόζο, Χερναντίνα.

Ενδεικτική λίπανση κατά τα πρώτα έτη της εγκατάστασης των δένδρων

Πριν την εγκατάσταση των δένδρων: Συστήνεται η προσθήκη 3-4 τόνων χωνεμένης κοπριάς στο στρέμμα, εφόσον το έδαφος περιέχει λιγότερο από 2% σε οργανική ουσία, καθώς και η ενσωμάτωση 20-30 μονάδων φωσφόρου και 40-60 μονάδων καλίου ανά στρέμμα.

Νεαρά δένδρα. Η λίπανση στα νεαρά μη παραγωγικά δένδρα διαφέρει από τα ώριμα παραγωγικά στο γεγονός ότι στα πρώτα δεν υπάρχουν απώλειες θρεπτικών στοιχείων με τη συγκομιδή των καρπών και ταυτόχρονα το μέγεθός τους είναι αρκετά μικρότερο. Στόχος ενός τέτοιου προγράμματος λίπανσης είναι η επιτάχυνση της εισόδου των δένδρων σε καρποφορία μέσω της ταχείας ανάπτυξής τους. Στα νεαρά δένδρα επίσης απαιτείται μεγαλύτερη συχνότητα των λιπάνσεων (συνήθως 4-6 λιπάνσεις το έτος), με μικρότερες ποσότητες λιπαντικών στοιχείων ανά επέμβαση. Μέχρι το τέλος Μαΐου θα πρέπει να έχει γίνει και η τελευταία τμηματική λίπανση, ώστε να προλάβουν να «ψηθούν» οι νέοι βλαστοί για να περάσουν ακίνδυνα τους παγετούς του χειμώνα.

Επιπλέον, η ετήσια χορηγούμενη ποσότητα του αζώτου πρέπει να είναι μεγαλύτερη στις πιο πυκνές φυτεύσεις. Επισημαίνεται ότι σε ασβεστούχα εδάφη η φωσφορική λίπανση θα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο. Το κάλιο εφαρμόζεται στην ίδια αναλογία με το άζωτο.

Ενδεικτική λίπανση σε παραγωγικά δένδρα
Χρόνος εφαρμογής: Γενικά, συνιστάται μία βασική λίπανση το χειμώνα όπου θα προστεθούν το σύνολο των ποσοτήτων σε κάλιο και φωσφόρο και μέρος του αζώτου. Το άζωτο στις περισσότερες περιπτώσεις προστίθεται κατά 2/3 στα τέλη χειμώνα με αρχές άνοιξης
και κατά 1/3 στα τέλη ανοίξεως με αρχές καλοκαιριού.Οι όψιμες καλοκαιρινές αζωτολιπάνσεις θα πρέπει να αποφεύγονται γιατί ζημιώνουν την ποιότητα των καρπών και προκαλούν όψιμη βλάστηση η οποία ζημιώνεται από το φυλλοκνίστη το καλοκαίρι και από τα πρώτα
κρύα το φθινόπωρο-χειμώνα. Στην περίπτωση που γίνεται υδρολίπανση (εφαρμόζεται στο μεγαλύτερο ποσοστό των αρδεύσεων) το 30% της συνολικής ποσότητας του αζώτου χορηγείται πριν την άνθηση, στη συνέχεια το 30% κατά την καρπόδεση και το υπόλοιπο 40% στο
τέλος της φυσιολογικής καρπόπτωσης του καλοκαιριού. Όσον αφορά το κάλιο, 30% δίνεται πριν την άνθηση, 40% στην αρχή της καρπόδεσης και 30% κατά το τέλος της φυσιολογικής καρπόπτωσης του καλοκαιριού.

Τρόπος εφαρμογής: Η λίπανση στα εσπεριδοειδή μπορεί να πραγματοποιηθεί με το χέρι, μηχανικά, με διαφυλλικούς ψεκασμούς και μέσω του συστήματοςάρδευσης με τη χρήση υδατοδιαλυτών λιπασμάτων. Με το χέρι γίνεται συνήθως όταν τα δένδρα είναι ακόμη νεαρά. Μετά, αφού μπουν σε πλήρη καρποφορία και αναπτυχθεί επαρκώς το ριζικό τους σύστημα, τα λιπάσματα χορηγούνται μηχανικά σε όλη την έκταση του αγρού. Η μηχανική χορήγηση των λιπασμάτων πραγματοποιείται με τη χρήση λιπασματοδιανομέων.

Οι διαφυλλικοί ψεκασμοί αποτελούν ουσιαστικά μία συμπληρωματική μέθοδο λίπανσης και έχουν ως σκοπό την αντιμετώπιση των τροφοπενιών σε στοιχεία που απαιτούνται σε μικρές ποσότητες από τα δένδρα. Συνήθως δεν εφαρμόζονται για τα κύρια μακροστοιχεία (Ν-Ρ-Κ). Χωροταξικά, η λίπανση μπορεί να εφαρμοστεί είτε ατομικά σε κάθε δένδρο, είτε σε όλη την έκταση του αγρού, είτε κατά λωρίδες.

Συνιστώμενες ποσότητες Ν: Ανάλογα με την ηλικία των δένδρων, την αναμενόμενη παραγωγή ή τη μέση παραγωγή κατά την τελευταία 4ετία και το είδος του δένδρου, υπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς τη συνιστώμενη ποσότητα Ν λίπανσης.

Συνιστώμενες ποσότητες Ρ: Χρησιμοποιώντας τη φυλλοδιαγνωστική, θα πρέπει η χορηγούμενη φωσφορική λίπανση να διατηρεί το επίπεδο περιεκτικότητας των φύλλων σε P στα 0,12-0,13%. Στον Πίνακα 5 παρουσι-
άζονται οι ποσότητες του φωσφόρου που χορηγούνταιμε βάση την ανάλυση των φύλλων και του εδάφους.

Συνιστώμενες ποσότητες Κ: Συνιστάται η λίπανση με Κ2Ο να είναι στην ίδια αναλογία με το άζωτο (1:1).

Στα ασβεστούχα εδάφη, όπου η περίσσεια ασβεστίου εμποδίζει τη διαθεσιμότητα του καλίου, η χορήγηση του Κ2Ο μπορεί να αυξηθεί κατά 25%. Αν όμως και αυτή η επιπλέον εφαρμογή δε βελτιώνει τη διαθεσιμότητα του καλίου, τότε καλά αποτελέσματα δίνουν οι
εφαρμογές του καλίου με ψεκασμούς από το φύλλωμα σε αναλογία 20 kg KNO3 σε ένα τόνο ψεκαστικού υγρού.

Οι εφαρμογές αυτές από το φύλλωμα μπορεί να γίνουν στα ασβεστούχα εδάφη τρεις φορές ανά καλλιεργητική περίοδο.

Άλλα στοιχεία: Μπορεί να εμφανιστεί έλλειψη σιδήρου, ειδικά όταν υπάρχει υπερβολική υγρασία, χαμηλή εδαφική υγρασία, έχει γίνει υπερβολική Ρ λίπανση, όταν το νερό είναι πλούσιο σε ανθρακικά άλατα και το έδαφος έχει περίσσεια ασβεστίου. Γενικά συνιστάται ο διαφυλλικός ψεκασμός με χηλικές ενώσεις του σιδήρου. Αρκετά συχνά μπορεί να εμφανιστεί και τροφοπενία βορίου η οποία διορθώνεται με διαφυλλικό ψεκασμό (100-120 γρ. βόρακα ή βορικού οξέως σε 100 λίτρα νερό) ή με την προσθήκη 100-250 γρ. βόρακα/δένδρο στο έδαφος. Αρκετές αναφορές υπάρχουν και για τροφοπενίες ψευδαργύρου οι οποίες διορθώνονται με ανοιξιάτικους ψεκασμούς με ZnEDTA όταν οι βλαστοί αποκτήσουν τα2/3 του τελικού τους μήκους. Μία επιπλέον σημαντική τροφοπενία που εμφανίζεται αρκετά συχνά στη χώρα μας είναι αυτή του μαγγανίου. Προτείνεται ενδεικτικά ψεκασμός με θειικό μαγγάνιο 1%, ο οποίος επαναλαμβάνεται σε κάθε νέο κύμα βλάστησης.

Απαιτήσεις

Η μανταρινιά είναι ένα πολύ όμορφο δέντρο. Ως καλλωπιστικό φυτό, μπορεί να φυτευτεί σε μεγάλη γλάστρα, χωρίς να έχει μεγάλες ανάγκες σε φροντίδα. Από την άλλη, στο χώμα θέλει ζεστό κλίμα και θερμοκρασίες που το χειμώνα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω των -2° C. Σε περιπτώσεις, δε, που η θερμοκρασία πέσει κάτω από τους -5° C, η μανταρινιά αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης (καλό είναι σε αυτές τις περιπτώσεις να προστατεύουμε τους κορμούς των δέντρων, ιδιαίτερα αν είναι νεαρής ηλικίας, με κάποιο αντιπαγετικό υλικό. Σε περιοχές με ζεστό κλίμα και υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία, οι καρποί είναι μεγαλύτερου μεγέθους και με περισσότερο χυμό, ενώ όταν, κατά την ωρίμαση των καρπών, ο καιρός είναι ζεστός, η γεύση τους είναι πολύ καλύτερη.

Προτιμά ηλιόλουστες και απάνεμες ζώνες. Είναι δέντρο που προτιμά γόνιμα εδάφη, με υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και με πολύ καλή στράγγιση. Αντιθέτως, αντιμετωπίζει προβλήματα σε εδάφη συνεκτικά και βαριά -που δεν αερίζονται-, καθώς και σε αυτά που περιέχουν υψηλά ποσοστά ασβεστίου και αλάτων.

Για την Υγεία

Τα μανταρίνια είναι πλούσια σε βιταμίνες A, B και C, σε καροτενοειδή και κάλιο.

Το μανταρίνι μοιάζει με το πορτοκάλι, παρότι είναι λιγότερο πλούσιο σε μεταλλικά άλατα. Η παρουσία αλάτων βρωμίου δικαιολογεί την ηρεμιστική του δράση. Η αποξηραμένη φλούδα του φρούτου χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική. Επίσης, ο φλοιός του μανταρινιού έχει θεραπευτικές ιδιότητες, διευκολύνει την πέψη και κάνει καλό στην κοιλιά.

Το μανταρίνι και οι παραλλαγές του (κλημεντίνες, satsuma, tangor) είναι όλες πλούσιες σε καροτινοειδή. Είναι πλούσια πηγή καλίου και βοηθά τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Όταν προμηθευόμαστε μανταρίνια από την αγορά, θα πρέπει η επιδερμίδα τους να μην έχει κηλίδες, να είναι ελαστική και λαμπερή και να μην είναι ιδιαίτερα κολλημένη στη σάρκα τους.

Βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών

Βιβλιογραφία

Landscape With Mandarin Tree  Giovanni Domenico Tiepolo (Frescoes in the Villa Vallmarana Vicenca Szene)
Small Still Life of Mandarin Orange and Peel by JAIN FAIRFAX
Mandarin Oranges - Grazyna Wolski
"Three Mandarins" eLIZabeth Floyd

WIKIMEDIA COMMONS

Mandarine (Citrus reticulata)

http://davesgarden.com

ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ ΚΛΗΜΕΝΤΙΝΕΣ