Το μέλι είναι ένα αρωματικό, ιξώδες, γλυκό υλικό που προέρχεται από το νέκταρ των φυτών, το οποίο μαζεύουν οι μέλισσες και το μεταβάλλουν για την τροφή τους σε ένα πυκνότερο υγρό και τελικά το αποθηκεύουν στις κηρήθρες τους.

Οι μέλισσες συλλέγουν νέκταρ από τα λουλούδια ή φυσικούς χυμούς και το αποθέτουν στην κυψέλη τους. Εκεί χάνει υγρασία και φτάνει στη συνηθισμένη υγρασία του μελιού, από 14-18%.

Το μέλι περιέχει κατά 77-78% σάκχαρα  (κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη) και λόγω της σχετικά χαμηλής του υγρασίας, δεν ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών.

Είναι όξινης αντίδρασης, ρευστό στην αρχική μορφή του, αλλά μεταβάλλεται σε κρυσταλλικό όταν μείνει πολύ καιρό. Αποτελείται κυρίως από δύο απλά σάκχαρα, την δεξτρόζη και την λεβουλόζη, με παρουσία κατά περιπτώσεις πιο σύνθετων υδατανθράκων, με επικρατέστερη συνήθως την λεβουλόζη και περιέχει πάντοτε μεταλλικές ουσίες, φυτικά χρωστικά υλικά, μερικά ένζυμα και κόκκους γύρεως.

Το μέλι περιέχει:

• Γλυκόζη περίπου 30,3%
• Φρουκτόζη περίπου 38,4%
• Ανόργανα άλατα
• Οργανικά Οξέα
• Ένζυμα και αμινοξέα
• Μέταλλα
• Βιταμίνες Β,C
• Πολυφαινόλες, Καροτενοειδή, Βιοφλαβονόδη

Είναι η μοναδική τροφή που παραμένει αναλλοίωτη και ταυτόχρονα αποτελει φάρμακο για τον άνθρωπο εσαεί.Μάλιστα άξιο αναφοράς χρήζει το παράδειγμα του Δημόκριτου ,ο οποίος όφειλε την μακροζωία του στην κατανάλωση μελιού.

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη μελίου και τα κατηγοριοποιούμε κυρίως σε:

• Μέλια ανθέων και μέλια μελιτώματος καθώς και μίγματα αυτών
• Mονανθικά και τα πολυανθικά

Τα μέλια ανθέων παράγονται από το νέκταρ των λουλουδίων, ενώ τα μέλια μελιτωμάτων από τις εκκρίσεις εντόμων τις οποίες τις απομιζούν οι μέλισσες πάνω στα φυτά,όπως πέυκο και έλατο.

Είδη μελιού

Πευκόμελο

Αποτελεί περίπου το 65% της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα και προέρχεται απο τις μελιτώδεις εκκρίσεις του εντόμου Marchalina hellenica(γνωστό ως "Βαμβακάδα","Εργάτης"),όταν παρασιτεί στη Χαλέπειο και Τραχεία πεύκη.Oι κυριότερες περιοχές παραγωγής πευκόμελου είναι η βόρεια Eύβοια, η Xαλκιδική, η Θάσος, η Σκόπελος, η Zάκυνθος και η Pόδος.Από τα μέσα Αυγούστου ξεκινούν σε μεγάλες ποσότητες οι μελιτοεκκρίσεις και διαρκούν εώς την επόμενη άνοιξη.Ωστόσο οι περίοδοι των εκκρίσεων που αξιοποιούνται για την παραγωγή του πευκόμελου είναι από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο.

Γεύση: Λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης σακχάρων, δεν είναι πάρα πολυ γλυκό.
Άρωμα: Iδιαίτερο. Kάποιοι το παρομοιάζουν με το άρωμα ιωδίου.
Xρώμα: Tο χρώμα του πευκόμελου είναι χαρακτηριστικό και πιο σκούρο από το θυμαρίσιο. Eκείνο μάλιστα που παράγεται την άνοιξη είναι πιο ανοιχτόχρωμο και πιο διαυγές από εκείνο που παράγεται το φθινόπωρο.
Kρυστάλλωση: Η κρυστάλλωση του πευκόμελου γίνεται με αρκετά βραδύ ρυθμό, αφού η φυσική περιεκτικότητά του σε γλυκόζη είναι χαμηλή. Πιο συγκεκριμένα, τα αμιγή πευκόμελα παραμένουν ρευστά, δηλαδή χωρίς να κρυσταλλώσουν, για περισσότερο από ενάμιση χρόνο.
Θρεπτική αξία: Tο πευκόμελο θεωρείται μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας κάτι πού είναι ενδεικτικό από το υψηλό ποσοστό τέφρας που διαθέτει.Αυτό οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό διαφορετικών ουσιών που υπάρχουν στη σύστασή του. Aπό τις ουσίες αυτές επικρατούν τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία (το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος, ο χαλκός κλπ.), τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα ελληνικά πευκόμελα.

Μέλι ελάτης

Υπολογίζεται οτι το 5% περίπου του μέλιου που παράγεται στην Ελλάδα είναι ελατήσιο. Προέρχεται κυρίως από τις ορεινές περιοχές της Eυρυτανίας, της Πίνδου, του Oλύμπου,της Βιωτίας από τα βουνά Mαίναλο, Πάρνωνα,Ελικώνα και Xελμό στην Πελοπόννησο και από την Πάρνηθα στην Aττική.Υπάρχουν έντομα που παρασιτούν στα έλατα και παράγουν μελιτώδεις εκκρίσεις όπως τa Cinara confinis και Physokermes hemicryfus.

Γεύση: Tο συγκεκριμένο είδος μελιού διακρίνεται για την ιδιαίτερα καλή του γεύση.
Άρωμα: Δεν παρουσιάζει έντονο άρωμα.
Xρώμα: Ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή προέλευσής του. Έτσι, το μέλι ελάτης από τη Bυτίνα Aρκαδίας ξεχωρίζει λόγω των κρεμ ανταυγειών που δημιουργούνται στο εσωτερικό του και λέγεται «Bανίλια ελάτης».Γενικά, το μέλι ελάτης έχει έντονα μελί χρώμα, σε άλλες περιοχές πιο σκούρο και σε άλλες πιο ανοιχτό.
Kρυστάλλωση: Λόγω του χαμηλού ποσοστού γλυκόζης, δεν κρυσταλλώνει.
Θρεπτική αξία: Eίναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο κλπ.). Περιέχει βιταμίνες σε πολύ μικρές ποσότητες, αλλά ακόμα και αυτή η μικρή ποσότητα βοηθάει στην καλύτερη αφομοίωση των σακχάρων από τον ανθρώπινο οργανισμό.

Μέλι εσπεριδοειδών

Το μέλι των εσπεριδοειδών σε συνδιασμο με το μέλι των άλλων οπωροφόρων αποτελεί το 25% της ελληνικής περιοχής. Τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται κυρίως στην Ήπειρο, Πελοπόννησο, Κρήτη και νησία.

Γεύση: Eξαιρετικά ιδιαίτερη γεύση.
Άρωμα: Έντονο, υπέροχο άρωμα.
Xρώμα: Aνοιχτό κίτρινο.
Kρυστάλλωση: Kρυσταλλώνει πολύ γρήγορα, γι’ αυτό καλό είναι να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Θρεπτική αξία: Το μέλι των εσπεριδοειδών έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα ψευδαργύρου συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλια. Για να διατηρηθεί η θρεπτική αξία αυτού του τύπου μελιού, θα πρέπει να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα και να προφυλάσσεται από υψηλές θερμοκρασίες.

Μέλι θυμαρίσιο

Η παραγωγή του ανέρχεται περίπου στο 10% της συνολικής παραγωγής μελιού της Ελλάδος.Η άνθηση του θυμαριού διαρκεί 30 με 40 μέρες ανάλογα με τη διαμόρφωση του εδάφους και τις καιρικές συνθήκες. Oι καλύτερες περιοχές παραγωγής θυμαρίσιου μελιού θεωρούνται τα ελληνικά νησιά και ιδιαίτερα η Kρήτη τα Kύθηρα καθώς και τα Δωδεκάνησα.

Γεύση: Tο θυμαρίσιο μέλι έχει ευχάριστη γεύση, αλλά ορισμένες φορές, λόγω υψηλής συγκέντρωσης σε φρουκτόζη, αφήνει μια αίσθηση καψίματος στο στόμα.
Άρωμα: Έντονα αρωματικό μέλι.
Xρώμα: Συνήθως ανοιχτό κεχριμπαρένιο. (Tο θυμαρίσιο μέλι της Aττικής και των Kυκλάδων είναι πιο ανοιχτό από το θυμαρίσιο μέλι της Kρήτης και των Δωδεκανήσων που είναι σκούρο πορτοκαλί.)
Kρυστάλλωση: Tο συγκεκριμένο είδος μελιού ζαχαρώνει σε διάστημα 6-18 μηνών.
Θρεπτική αξία: Tο θυμαρίσιο μέλι θεωρείται ότι έχει τονωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες καθώς επίσης συνίσταται για την πρόληψη - αντιμετώπιση λοιμωδών,πεπτικών και αναπνευστικών παθήσεων.Είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως ο χαλκός και ο σίδηρος,ενώ περιέχει και βόριο.

Μέλι Ερείκης

Διακρίνεται στην ανοιξίατικη και την φθινοπωρινή ερείκη (ή σούσουρα), είναι απο τα πιο σημαντικά μελισσοκομικά φυτά της Ελλάδας.Η διαφορα ανάμεσα στα δύο είδη μελιού ερείκης έγκειται στη γεύση και το χρώμα.

Γεύση: Το ανοιξιάτικο μέλι ερείκης είναι πιο εύγευστο από αυτό της φθινοπωρινής αλλά συνολικά διακρίνεται για τη χαρακτηριστική δυνατή γεύση του.
Άρωμα: Xαρακτηριστικό, λεπτό άρωμα.
Xρώμα: Kοκκινωπό-σκουρόχρωμο της φθινοπωρινής και πιο ανοιχτόχρωμο της ανοιξιάτικης.
Kρυστάλλωση: Λόγω της υψηλής φυσικής περιεκτικότητάς του σε γλυκόζη, κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα (περίπου μέσα σε 1-3 μήνες) και γι’ αυτό δεν προσφέρεται για ανάμειξη με άλλα μέλια και για δημιουργία εμπορικών τύπων (χαρμάνια). Tο μέλι αυτό ξινίζει επίσης πιο εύκολα από τα άλλα είδη μελιού, γιατί έχει υψηλή υγρασία και μεγάλη περιεκτικότητα σε σακχαρομύκητες.
Θρεπτική αξία: Tο ερεικόμελο (κυρίως το φθινοπωρινό) θεωρείται ένα πολύ θρεπτικό είδος μελιού και ιδιαίτερα τονωτικό για τον ανθρώπινο οργανισμό, γιατί περιέχει δεκάδες φυσικά θρεπτικά στοιχεία, βιταμίνες, ένζυμα και αμινοξέα, γι’ αυτό και πωλείται κυρίως σε καταστήματα υγιεινής διατροφής.

Η Μελισσοκομία στην Ελλάδα

Κατά μέσο όρο η παραγωγή μελιού ανά κυψέλη κυμαίνεται από 20 έως 50 κιλά ανά έτος, ενώ σε περιπτώσεις που οι καιρικές συνθήκες και η μελισσοκομική χλωρίδα είναι ευνοϊκά μπορεί να ξεπεράσει και τα 100 κιλά.

Σήμερα στη χώρα μας εκτρέφονται περίπου 1.400.000 μελισσοσμήνη εγκατεστημένα σχεδόν στο σύνολό τους σε ευρωπαϊκές κυψέλες τύπου Langstroth, με την ετήσια παραγωγή μελιού να ανέρχεται στους 14.000 τόνους Ο συνολικός αριθμός των μελισσιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 8.777.000 και η χώρα μας κατέχει την τρίτη θέση με 15,72% μετά την Ισπανία και Γαλλία.Με τον κλάδο αυτό ασχολούνται περίπου 27.000 μελισσοκόμοι από τους οποίους οι 5.000 περίπου είναι επαγγελματίες. Η μελισσοκομία αποτελεί το 1,8% της ζωικής παραγωγής της χώρας μας. Η συνολική ετήσια παραγωγή κυμαίνεται από 10.000 έως 14.000 τόνους. Όσον αφορά τη γεωγραφική κατανομή, οι περισσότερο μελισσοκομικά παραγωγικές περιοχές της χώρας μας είναι η Χαλκιδική, η Καβάλα, η Εύβοια και η Κρήτη.

Η Ελλάδα κατέχει μια εξέχουσα θέση στο χώρο της μελισσοκομίας συγκριτικά με τις άλλες xώρες τις Ευρωπαϊκής  Ένωσης, καθώς μαζί με την Ισπανία και τη Γαλλία είναι οι μόνες χώρες που είναι αυτάρκεις σε παραγωγή μελιού.

Παρόλα αυτά το ύψος των εξαγωγών μελιού είναι χαμηλό. Υπάρχουν όμως μεγάλες προοπτικές δεδομένου ότι το ελληνικό μέλι με  την εξαιρετική του ποιότητα μπορεί να κερδίσει νέες και δυναμικές αγορές.

Ο κύριος όγκος των εξαγωγών μας κατευθύνεται κυρίως σε τρεις χώρες και συγκεκριμένα  τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.

Η παραγωγή μελιού, αναπτύσσεται τελευταία στην περιοχή της Περιφέρειας Ηπείρου με ικανοποιητικούς ρυθμούς. Η μελισσοκομία είναι κυρίως νομαδική και απασχολεί αρκετούς ανθρώπους με μικρού έως μεσαίου μεγέθους εκμεταλλεύσεις εκτός λίγων εξαιρέσεων, το δε παραγόμενο προϊόν διατίθεται κυρίως στην τοπική αγορά. Όσον αφορά την τυποποίηση και συσκευασία, αυτές δεν γίνονται σε ευρεία κλίμακα και συστηματικά.

Λόγω της πλούσιας χλωρίδας της ευρύτερης περιοχής της Περιφέρειας Ηπείρου,παράγεται εξαιρετικής ποιότητας ανθόμελο, όπως το θυμαρίσιο μέλι, το μέλι από εσπεριδοειδή αλλά και μέλι από άλλα φυτά. Επίσης, παράγεται αρκετή ποσότητα πευκόμελου καθώς και μέλι ελάτης. Σε μικρή κλίμακα, παράγονται από περιορισμένο αριθμό μελισσοκόμων και άλλα προϊόντα κυψέλης όπως γύρη, πρόπολη, βασιλικός πολτός κ.α.

Αριθμός μελισσοτρόφων και μελισσοσμηνών ανά Περιφερειακή Ενότητα

Τελευταία, έχει αρχίσει να αναπτύσσεται με δειλά βήματα και η βιολογική μελισσοκομία.

Σκοπός είναι η παραγωγή προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας που καλούνται να καλύψουν τις αυξανόμενες ανάγκες της αγοράς για βιολογικά προϊόντα. Στον πίνακα που ακολουθεί,εκτιμάται η κατάσταση της βιολογικής μελισσοκομίας σε επίπεδο Περιφερειακών Ενοτήτων.

Βιολογική μελισσοκομία (στοιχεία 2010)

Διάρκεια ζωής & αποθήκευση του μελιού

1. Ημερομηνία λήξης

Το μέλι είναι ένα τρόφιμο-θαύμα που δε χαλάει ποτέ. Πολλοί άνθρωπο θεωρούν περίεργο το γεγονός ότι τα βακτήρια δεν μπορούν να αναπτυχθούν στο μέλι, επειδή είναι μικροοργανισμοί που ευδοκιμούν όπου υπάρχουν ζάχαρα. Η μοναδική χημική σύνθεση του μελιού, η χαμηλή υγρασία του σε συνδυασμό με το χαμηλό pH (3,2-5), δημιουργεί ένα σχετικά όξινο περιβάλλον που το καθιστά πολύ δυσμενές για τα βακτήρια ή άλλους μικροοργανισμούς. Παρόλα αυτά, ο ΕΦΕΤ ορίζει ότι ο χρόνος ζωής του μελιού δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 3 χρόνια.

2.Αποθήκευση και συντήρηση του μελιού

Το μέλι πρέπει να αποθηκεύεται σε δροσερό, ξηρό, σκοτεινό και απαλλαγμένο από οσμές χώρο. Πιο συγκεκριμένα το μέλι μπορεί να διατηρηθεί σε θερμοκρασία χώρου 10οC για περισσότερο από 3 χρόνια χωρίς να χάσει καθόλου από τη θρεπτική του αξία. Η σχετική υγρασία του χώρου δεν πρέπει να ξεπερνά το 65%, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος το μέλι να απορροφήσει υγρασία και να ξινίσει. Γι’ αυτό το λόγο καλό είναι οι συσκευασίες να κλείνονται αεροστεγώς. Ακόμα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση σε φως προκειμένου να αποφεύγεται η διάσπαση της φρουκτόζης. Τέλος, πρέπει να μην αποθηκεύεται σε χώρο που υπάρχουν οσμές γιατί μπορεί να απορροφηθούν από το μέλι.

Σχετικοί σύνδεσμοι

Η καλλιέργεια του μελιού

Παραγωγή μελιού σε κυψέλη 5 πλαισίων

ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΦΥΤΑ

Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδας από το περιοδικό ''ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ''

η μελισσοκομία στην Ελλάδα

Ο ΤΡΥΓΟΣ

ΤΕΧΝΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ

ΠΗΓΕΣ

wikipedia - Μέλι

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑΣ

bee2bee

Περιφέρεια Ηπείρου