πρόβατο

Το πρόβατο, αρτιοδάκτυλο μηρυκαστικό, είναι το πιο διαδομένο κατοικίδιο κι εκτρέφεται στις πιο διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες σ' όλο τον κόσμο. Η εκτροφή του αποτελεί μια απ' τις πιο σημαντικές παραγωγικές διαδικασίες στη ζωική παραγωγή και εξακολουθεί να είναι ο μοναδικός σχεδόν παραγωγός μαλλιού στον κόσμο.

Τα πρόβατα δίνουν ακόμη το γάλα και το κρέας τους, που θεωρείται αξιόλογο και, ιδιαίτερα στη χώρα μας, έχει μεγάλη κατανάλωση. Ακόμη το δέρμα τους, και από το λίπος του μαλλιού τους παίρνουμε τη λανολίνη, μια απ' τις πιο βασικές ύλες της βιομηχανίας των καλλυντικών.

Στην Ελλάδα, απ' τα πιο παλιά χρόνια, η προβατοτροφία ήταν αρκετά διαδομένη. Η μορφή της ήταν νομαδική, όπως εξακολουθεί να είναι και σήμερα σε πολλές χώρες και φυσικά και στη δική μας. Η προβατοτροφία σημείωσε μεγάλη ακμή στην Ευρώπη μετά το μεσαίωνα, όταν άρχισε να υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση για κρέας, αλλά κυρίως όταν άρχισε ν' αναπτύσσεται ραγδαία η εριουργία. Τα τελευταία χρόνια, όμως, άρχισε να γίνεται σε εντελώς καινούριες βάσεις. Με τη συνεχή βελτίωση και την εφαρμογή νέων μεθόδων στην εκτροφή, αυξήθηκε σημαντικά η απόδοση των προβάτων. Σήμερα υπάρχουν φυλές, που κάθε χρόνο δίνουν, κατά μέσο όρο, πάνω από 4,5 κιλά μαλλί και πρόβατα, που ζυγίζουν από 30 μέχρι και 150 κιλά ζωντανά. Ακόμη υπάρχουν βελτιωμένες φυλές, που κάθε χρόνο δίνουν πάνω από 1.000 κιλά γάλα, με λιποπεριεκτικότητα που ξεπερνά το 6%.

κατσίκα

Η οικόσιτη κατσίκα (επιστημονική ονομασία: Αιξ η κατοικίδιος, Capra aegagrus hircus - Αιξ ο αίγαγρος ο τράγος ή Αιξ ο αίγαγρος ο αίγος[1]), γίδα ή αίγα, είναι υποείδος της εξημερωμένης κατσίκας και κατάγεται από την άγρια (μη εξημερωμένη) κατσίκα της Νοτιοδυτικής Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης. Πρόκειται για ζώο μηρυκαστικό, της οικογένειας των βοοειδών και της τάξης των αρτιοδάχτυλων.

Η κατσίκα λέγεται και γίδα ή αίγα. Οι αρσενικές κατσίκες καλούνται τράγοι. Το νεαρό άτομο των δύο φύλων καλείται κατσίκι ως την ηλικία του ενός έτους και βετούλι από τον πρώτο ως το δεύτερο χρόνο του. Η εγχώρια (ντόπια) ελληνική κατσίκα έχει διάφορα ονόματα ανάλογα με τα χρώματά της. Έτσι, η μαύρη κατσίκα λέγεται κόρμπα, η μαύρη με κοιλιά κίτρινη γκιόσα, η κοκκινωπή κάμπινα, η ασπρόμαυρη μπάρτσα, η σταχτιά κανούτα, καφετί κανέλλα και η άσπρη φλώρα.

Η κατσίκα είναι ζώο ανθεκτικό, λιτοδίαιτο και με μεγάλη προσαρμοστικότητα στις δύσκολες συνθήκες του περιβάλλοντος, γι’ αυτό και συναντάται σε όλες της ξηροθερμικές και άγονες περιοχές της γης. Λόγω ακριβώς των ιδιοτήτων αυτών συμβάλει ουσιαστικά στην αξιοποίηση τέτοιων περιοχών, στις οποίες τα άλλα αγροτικά ζώα είναι δύσκολο να παράγουν και να επιβιώσουν. Το ίδιο συμβαίνει και στη χώρα μας, η αιγοτροφία εκμεταλλεύεται περιοχές ακόμη πιο άγονες από ότι η προβατοτροφία. Ωστόσο όμως δεν παύει να αποτελεί μια σημαντική πηγή εισοδήματος για τον πληθυσμό των περιοχών αυτών.

Το γεγονός ότι η κατσίκα είναι ζώο ιδιαίτερα ευκίνητο και τρέφεται κυρίως με τη βλάστηση των θάμνων και των δέντρων (πουρνάρια, βελανιδιές κτλ.) την κάνει ζώο εξαιρετικά επιβλαβές για την ανάπτυξη του δάσους. Κατά συνέπεια επιβάλλεται η εκτατική εκτροφή της κατσίκας να διενεργείται με γνώμονα το συμφέρον της γενικότερης κτηνοτροφικής και δασικής πολιτικής. Πρέπει όμως να λάβουμε σοβαρά υπόψη το γεγονός ότι αποτελεί παραδοσιακή απασχόληση του πληθυσμού των ορεινών αυτών περιοχών, ο οποίος αν αναγκαστεί να εγκαταλείψει την αιγοτροφία, το πιθανότερο είναι να εγκαταλείψει και τις ίδιες τις περιοχές πράγμα που θα είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία άλλων κοινωνικών προβλημάτων (εσωτερική μετανάστευση κ.λ.π.).

Στις μεσογειακές χώρες υπολογίζεται ότι εκτρέφονται συνολικά περίπου 40.000.000 κατσίκες και ο μεγαλύτερος αριθμός είναι συγκεντρωμένος στην Τουρκία, το Μαρόκο, τη Συρία και την Ελλάδα. Στη χώρα μας συγκεκριμένα εκτρέφονται, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας, περίπου 5.500.000 κατσίκες, από τις οποίες 3.800.000 ανήκουν στις εντόπιες φυλές (ποσοστό 78%), 350.000 στη φυλή Saanen (7,5%), και οι υπόλοιπες στις λεγόμενες βελτιωμένες (διασταυρωμένες). Παρόλη όμως  την σχετική ενθάρρυνση της αιγοτροφίας τελευταία (με τις καλύτερες τιμές γάλακτος και κρέατος) υπολογίζεται ότι ο αριθμός των εκτρεφόμενων ζώων θα παραμείνει σταθερός εξαιτίας της έλλειψης ποιμένων και των περιοριστικών μέτρων που παίρνονται για την προστασία των δασών. (Υπήρξαν εποχές που το κράτος επιδοτούσε τη σφαγή τους με αποτέλεσμα την κάθετη πτώση του πληθυσμού τους, και άλλες όπου, πολύ σπάνιες, το ίδιο το κράτος επιδοτούσε την αύξηση του πληθυσμού τους για να αντιμετωπίσει επείγουσες ανάγκες σε γάλα και κρέας κυρίως, όπως συνέβη για τελευταία φορά το 1971).

Σε αντιστάθμισμα, της σταθερότητας ή και μείωσης πιθανώς του πληθυσμού των αιγών, μπορεί να αυξηθεί σημαντικά η παραγωγή τους με τις κατάλληλες μεθόδους επιλογής και εκτροφής και με την αύξηση των οικόσιτων και ημιοικόσιτων ζώων.

Οι παραγόμενες, σήμερα, ποσότητες γάλακτος και κατσικίσιου κρέατος ανέρχονται σε 450.000 και 48.000 τόνους περίπου αντίστοιχα.

Το γάλα της κατσίκας έχει μικρότερη θρεπτική αξία από αυτό του προβάτου και περίπου την  ίδια με αυτή του αγελαδινού γάλακτος, αλλά είναι πιο εύπεπτο γιατί έχει μικρότερα λιποσφαίρια. Στη χώρα μας το γάλα της κατσίκας χρησιμοποιείται είτε μόνο του ή σε ανάμειξη με πρόβειο για την τυροκόμηση μαλακών και σκληρών τυριών. Το κατσικίσιο βούτυρο εξάλλου φημίζεται για την εξαιρετική του γεύση και χρησιμοποιείται στην μαγειρική και σε εκλεκτά προϊόντα ζαχαροπλαστικής.

Το μαλλί τους δεν παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον εκτός από το μαλλί της φυλής Angora, το οποίο είναι λεπτό, μακρύ και σχετικά ούλο, το ονομαζόμενο Mohair. Στη χώρα μας μια αξιολόγηση αξιοποίηση του κατσικίσιου μαλλιού γίνεται στην περιοχή της Χαλκιδικής, όπου υπάρχουν αρκετά αιγοποίμνια, με την κατασκευή ταπήτων (με ειδικό τρόπο).

Στην Περιφέρεια Ηπείρου λόγω της ποικιλομορφίας του εδάφους και της συχνής εναλλαγή του ορεινού όγκου με τις μικρές πεδιάδες, ένας από τους βασικότερους κλάδους παραγωγής του πρωτογενή τομέα αποτελεί η αιγοπροβατοτροφία, η οποία είναι και η κυριότερη πηγή εσόδων για τους κατοίκους της υπαίθρου. Στην Ήπειρο εκτρέφεται ανά Περιφερειακή Ενότητα, ένας σημαντικός αριθμός αιγοπροβάτων, από τους μεγαλύτερους σε όλη την χώρα.

Η δυσαναλογία του ορεινού όγκου με τις εναλλασσόμενες πεδινές περιοχές και η ποικιλομορφία της χλωρίδας της Ηπείρου, καθώς και οι ντόπιες φυλές των αιγοπροβάτων,προσφέρει την ιδιαιτερότητα να παράγονται αμνοερίφια με ιδιαίτερη γεύση και ποιοτικά χαρακτηριστικά, που τα κάνουν να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα της χώρας μας, αλλά και της υπόλοιπης Ευρώπης.

Τα ηπειρωτικά σφάγια ικανοποιούν τόσο τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής όσο και της εγχώριας αγοράς (μικρό βάρος και γευστικό προϊόν) και γι’ αυτό απολαμβάνουν καλύτερες τιμές από τα προϊόντα της υπόλοιπης Ελλάδας. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν γίνει πολλές εξαγωγές σφαγίων αμνοεριφίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ιταλία-Ισπανία-Κύπρο) περί τα 60.000 σφάγια.

Επίσης το 2011 δημιουργήθηκε μια καινούργια αγορά προς τις ανατολικές χώρες ενώ έχουν γίνει και πολλές εξαγωγές προς την Τουρκία ζώντων αμνοεριφίων και προβάτων. Το πλεονέκτημα είναι όχι μόνο ότι οι παραγωγοί μας έχουν λάβει υψηλότερες τιμές για τα προϊόντα τους, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι η αγορά της Τουρκίας ζητάει βαριά σφάγια (15-30kg) τα οποία είναι πολύ δύσκολο να απορροφηθούν από την ελληνική ή ευρωπαϊκή αγορά.

Αυτόχθονες φυλές που εκτρέφονται στην περιοχή

Πρόβατα Άρτας

Η φυλή προβάτων Άρτας, γνωστή ως Φριζάρτα, είναι εγχώρια Ελληνική φυλή. ∆ηµιουργήθηκε στο πεδινό τµήµα του Άρτας µετά από χρησιµοποίηση βελτιωµένων κριαριών Αν.Φρισλανδίας και στη συνέχεια σπέρµα κριαριών της ίδιας φυλής στο ντόπιο πληθυσµό προβάτων που εκτρέφονται στην περιοχή. Η φυλή προβάτων Άρτας το 1982 αναγνωρίστηκε από το Υπουργείο ως νέα ελληνική φυλή προβάτων µετά από εισήγηση του Κ.Γ.Β.Ζ. Ιωαννίνων.Τα πρόβατα Άρτας σε σύγκριση µε τις άλλες Ελληνικές φυλές είναι µεγαλόσωµα. Ο χρωµατισµός των προβάτων σε ολόκληρο το σώµα είναι λευκός µε ελάχιστες εξαιρέσεις. Επίσης προσαρµόστηκαν άριστα στο πεδινό τµήµα του νοµού µας καθώς και σε Θεσπρωτία, Πρέβεζα και Αιτωλοακαρνανία. Εκτιµάται ότι στην Ήπειρο και στην Αιτωλοακαρνανία εκτρέφονται περίπου 50.000 πρόβατα της φυλής από τα οποία 30.000 στο Ν. Άρτας.

Σαρακατσάνικο πρόβατο

μια από τις παλαιότερες  φυλές προβάτου στην Ευρώπη με μοναδικά χαρακτηριστικά (ανοσία, αντοχή, προσαρμοστικότητα προσαρμοστικότητα κ.α.)

Ορεινό Ηπείρου (Μπούτσικο)

Η πολυπληθέστερη φυλή της χώρας κατά το παρελθόν. Σήμερα απαντάται σε ορεινές περιοχές των νομών Ιωαννίνων, Άρτας, Τρικάλων και της κεντρικής Πελοποννήσου. Στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία ονομάζεται 'Ορεινό πρόβατο Ηπείρου' ή Μπούτσικο. Το τελευταίο θεωρείται βελτιωμένος τύπος του Βλάχικου προβάτου και παρουσιάζει στενή γενετική συγγένεια με το Καραγκούνικο.

Κατσίκα

Το πρόβατο Κατσικάς Ιωαννίνων προέρχεται από διασταυρώσεις του Ορεινού Ηπειρωτικού (Βλάχικου) με το Καραμάνικο πεδινό πρόβατο που έχει προέλευση την Κεντρική Τουρκία. Δημιουργήθηκε στο Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων και συγκεκριμένα στην Κοινότητα Κατσικά, από όπου πήρε και το όνομά του. Τα επόμενα χρόνια, σύντομα διαδόθηκε σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, όπου διατηρήθηκε αμιγώς στα ποίμνια της περιοχής. Στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε για βελτίωση του Ορεινού Ηπειρωτικού προβάτου, λιγότερο στις ορεινές  και περισσότερο στις ημιορεινές περιοχές, κυρίως στα ποίμνια των νομών Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας). Eκτρέφεται κυρίως σε περιοχές γύρω από την Παμβώτιδα και στα χωριά Μπαλντούμα και Μικρή Γότιστα Ιωαννίνων.

Καλαρρύτικο πρόβατο

Ο τύπος αυτός είναι μια από τις αρκετές παραλλαγές του Ορεινού Ηπειρώτικου προβάτου. Η ονομασία του προέρχεται από το ορεινό χωριό Καλαρρύτες του νομού Ιωαννίνων, όπου εκτρέφονταν παλαιότερα σε αρκετά μεγάλο πληθυσμό.Οι παλαιοί προβατοτρόφοι υποστηρίζουν ότι τα Καλαρρύτικα πρόβατα προήλθαν από διασταύρωση του Ορεινού Ηπειρώτικου με το πρόβατο της φυλής Comisana της Σικελίας, άτομα της οποίας είχαν εισαχθεί στα μέσα του 18ουαιώνα από Συρακκιώτες  εμπόρους (γειτονικό χωριό) με σκοπό την παραγωγή μαλλιού καλύτερης ποιότητας και περισσότερης ποσότητας σε σχέση με αυτή του Βλάχικου προβάτου που εκτρέφανε μέχρι τότε.

Εγχώρια ελληνική αίγα

Η πλειοψηφία των αιγών αποτελεί έναν εγχώριο ποικιλόμορφο πληθυσμό που ονομάζεται Ελληνική Αίγα.

σταβλισμένη (εκτροφή σε κτηνοτροφικές μονάδες)

Η εκτροφή πλέον γίνεται σε στάβλους και σύγχρονες μονάδες και αποφεύγονται έτσι οι μετακινήσεις ανάλογα με την εποχή και τις καιρικές συνθήκες. Οι σταυλικές εγκαταστάσεις πρέπει να καλύπτουν ορισμένες προδιαγραφές έτσι ώστε να συμβαδίζουν με την κρατική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, και  να εξασφαλίζουν ένα όσο το δυνατόν καλύτερο ποιοτικά αποτέλεσμα.

Σημείωση: Αν χορηγείτε στο πρόβατο περισσότερη τροφή από την απαιτούμενη τότε θα δημιουργήσετε υπέρβαρα ζώα τα οποία θα έχουν πρόβλημα τόσο στην σύλληψη όσο και στην γαλακτοπαραγωγή της επόμενης περιόδου.

Σχετικοί σύνδεσμοι

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

σαρακατσάνικο πρόβατο

κατσίκα

καλαρρύτικο

Εναλλακτικές Μορφές Σταβλισμού Παραγωγικών Ζώων

Σταβλισμός και συνθήκες υγιεινής

μελέτη –ίδρυση ποιμνιοστασίου

αιγο-προβατοτροφια βασική παραγωγική δραστηριότητα για την αειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώρου

Σύγχρονα αιγοπροβατοστάσια

Κατσικίσιο γάλα: πολύτιμος σύμμαχος στη σύγχρονη διατροφή και στη γεωργική οικονομία

Φυλές Αιγοπροβάτων

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ/ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ∆ΙΑΘΕΤΟΥΝ ΖΩΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΦΥΛΩΝ ΑΙΓΟΠΡΟΒΑΤΩΝ

ΠΗΓΕΣ

Καλλιεργητικό πλάνο Περιφέρειας Ηπείρου

Περιφέρεια Ηπείρου

livepedia - Πρόβατο

Πρόβατα ASSAF

Ένωση Μετακινούμενων Κτηνοτρόφων Ηπείρου

PETMania

ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

wikipedia - Κατσίκα